Essenties van dienend leiderschap
Het boek Essenties van dienend leiderschap van Jan Kloosterman heeft als doel inzichten te delen en mensen te inspireren.
Het is geschreven voor iedere christen die leidinggeeft: „Zzp’er, ambtenaar, ondernemer, monteur of directeur.” Eigenlijk is het een boek voor iedereen: „Waar mensen actief met anderen omgaan en kiezen hoe ze dit doen, wordt leidinggegeven.”
Kloosterman studeerde bedrijfskunde en is directeur onderwijs van de Jacobus Fruytier scholengemeenschap. Hij schreef dit boek over leiderschap vanuit Bijbels perspectief.
Dat Bijbelse perspectief blijkt meteen uit hoofdstuk 1, waarin het gaat over ”Relationeel leidinggeven”. In dit hoofdstuk komt onder meer de relatie van de mens tot God de Schepper aan de orde. Tegenover Hem zijn wij verantwoordelijk, al ons werk moet op Hem gericht zijn. Hij geeft ons gaven en bij Hem mogen we ons werk biddend en dankend terugleggen. Samen met hoofdstuk 10 is hoofdstuk 1 bedoeld als theoretisch kader waarbinnen de overige hoofdstukken een plaats krijgen.
Die tussenliggende hoofdstukken gaan over verschillende aspecten van leidinggeven. Deze aspecten laten zich samenvatten in de woorden communicatie en relatie. De hoofdstukken waarin communicatie centraal staat, gaan over luisteren (2), begrijpen (3) en reactie geven (7). De hoofdstukken over relatie hebben als thema’s: gehoorzamen (4), present zijn (5), gezag (6) en respect (8) en erkenning (9). Hoofdstuk 10 bespreekt de ontwikkeling van het onderzoek met betrekking tot dienend leiderschap.
Aan het eind van elk hoofdstuk staan essenties van dienend leiderschap opgesomd, in totaal meer dan 90(!). Verder heeft elk hoofdstuk een verwerkingsonderdeel met vier punten: gesprek, bezinning, inspiratie, reflectie. De hoofdstukken sluiten af met de rubriek ”In navolging van Jezus” en een inspirerend gedicht of Bijbelgedeelte.
Het boek biedt wat het belooft: een verzameling gedachten en overwegingen over dienend leiderschap. Over chrístelijk dienend leiderschap. Dat woordje christelijk had wel ergens in de titel mogen voorkomen. Dienend leiderschap kan namelijk ook seculier omschreven worden, zoals Kloosterman laat zien in hoofdstuk 10. De toegevoegde waarde van Kloostermans boek is nu juist het feit dat hij dienend leiderschap integraal verbindt met het discipel van Christus zijn. Hij laat voortdurend zien hoe de verhouding van de leidinggevende tot de Heere Jezus Christus bepalend is voor zijn eigen attitude als de leidinggevende.
Ik ben erg positief over de aantrekkelijke vragen en opdrachten als verwerkingsmateriaal. Dit boek kan goed gebruikt worden om in teams na te denken over Bijbels dienend leiderschap.
Wie een boek koopt dat essenties beschrijft, kan rekenen op een normatieve en beschrijvende tekst. Het boek lijkt uitsluitend bedoeld voor bezinning en verdieping onder christenen, en gaat de discussie met de buitenwereld niet aan.
Wellicht overvraag ik het boek als ik zeg dat ik hier en daar zowel de praktische als de conceptuele doordenking mis. De suggestie dat je pas werkelijk dienend leider bent als je zelf de Heere dient, roept de vraag op hoe dit samenhangt met het feit dat er bewonderenswaardige en dienende leiders zijn onder niet-christenen en leiders die denken vanuit macht onder ware christenen.
De opmerking dat „de belijdenis van een christen rationele en andere reductionistische benaderingen van leiderschap onder fundamentele kritiek stelt” roept meer vragen op dan ze beantwoordt. Een andere kwestie is hoe je rechtvaardig leiding kunt geven als gezag nooit mag leiden tot dwang. De vaak gebruikte term relationeel leiderschap klinkt mij overigens pleonastisch in de oren, zoals commercieel ondernemen, of constructief bouwen, om nog maar niet te spreken over handelingsgericht werken.
Redactioneel had er meer aandacht aan het boek besteed moeten worden, maar de vormgeving is goed doordacht. De hoofdstukken worden verrijkt door mooi beeldmateriaal dat de boodschap metaforisch onderstreept. Samenvattend: ”Essenties van dienend leiderschap” is een mooie basis voor het doordenken van en spreken over leiderschap dat zich wil spiegelen aan Jezus Christus, de Koning van Zijn kinderen.
