Een groot en zwaar boek.
In bijna 1000 pagina’s zijn
de verslagen opgenomen
van 33 van de 45 generale
synodes van de Gereformeerde
Gemeenten die
tussen 1907 en 2017 zijn
gehouden.
Die verslagen verschenen
in De Saambinder,
het kerkeljk blad van
de Gereformeerde
Gemeenten. Het eerste verslag is
geschreven na de generale synode
van 1925, door de toenmalige
preses ds. G. H. Kersten.
Van die
synodevergaderingen werd op
verschillende manieren verslag gedaan:
de oficiële handelingen, de
acta, en de artikelen in De Saambinder.
Ds. Kersten begreep dat het
van grote betekenis is om mensen
te informeren over de ontwikkelingen
in de kerk. Dat vergroot de
betrokkenheid.
Vanuit kerkhistorisch oogpunt
is het jammer dat er van de eerste
vergaderingen vrjwel niets is vermeld.
De informatie over die vergaderingen
beperkt zich tot de datum,
de tekst van de synodepreek
en een fotootje van de leden van
het moderamen. De samensteller
had uit de beschikbare studies en
op grond van de handelingen toch
iets kunnen schrjven over wat er
besproken was.
Die eerste jaren na het ontstaan
van het kerkgenootschap waren
van belang. Het recent uitgegeven
boek van H. Vermeulen over ds.
L. Boone laat zien dat er in die jaren
veel is gebeurd wat van belang
is voor de kennis van de zogenaamde
kleine kerkgeschiedenis.
W. B. Kranendonk, de samensteller
van dit boek, heeft de
keuze gemaakt er een bronnenpublicatie
van te maken. Hj heeft
er eveneens voor gekozen om
nergens commentaar te geven,
iets toe te lichten of te duiden.
Dit had hj bjvoorbeeld in voetof
eindnoten kunnen doen. Daarmee
zou het boek aan betekenis
winnen.
Een tweede opmerking betreft de
geringe bruikbaarheid van dit boek
als bron. Als je als geïnteresseerde
zoekt naar wat er in een bepaalde
synodevergadering besproken is,
kun je gemakkeljk informatie
vinden. Zoek je echter thematisch,
bjvoorbeeld naar wat er in diverse
vergaderingen gezegd en besloten
is over echtscheiding, over het
belang van oudvaders of over het
verbond der genade, dan is dat een
zeer tjdrovende bezigheid omdat
een personen- en zakenregister
ontbreken.
Bj het doornemen van dit boek
zie je dat er in de loop van de tjd
heel wat veranderd is. Het valt
bjvoorbeeld op dat de laatste decennia
er grote continuïteit was
en is ten aanzien van de preses.
De predikanten A. F. Honkoop
en J. J. van Eckeveld vervulden
beiden zeven keer achter elkaar
deze belangrjke functie. Eerder
was er een grotere diversiteit.
Zo was ds. Kersten van achttien
vergaderingen zes keer preses.
Hj werd afgewisseld door bjvoorbeeld
de predikanten Van
Reenen, Den Hengst en Kok.
Soms heeft het Saambinderverslag
het karakter van een uiteenzetting
van de leer. In het ruim
veertig pagina’s tellende verslag
van de vergadering van 1977 geeft
de scriba ds. K. de Gier uitgebreid
citaten weer uit de dogmatiek
van ds. Kersten en uit zjn boek
”Nachtgezichten van Zacharia”.
Dit naar aanleiding van de bespreking
van omstreden uitlatingen
die een van de predikanten in
een interview had gedaan. Die
pagina’s zullen niet op de synode
zjn voorgelezen, maar ze kregen
wel een plaats in het verslag.
Behalve een leesboek is het ook
een kjkboek. De vele foto’s zjn
alle zwart-wit. Dat sluit goed aan
bj de kleding van de ambtsdragers:
zwart pak, stropdas en wit overhemd.
De samensteller is er, ongetwjfeld
met hulp van anderen, in
geslaagd om vrjwel alle personen
op de foto’s bj naam te noemen.
Dat moet een heel werk geweest
zjn. Zelfs mannen die met de rug
naar de fotograaf zaten of van wie
maar een deeltje van het hoofd
zichtbaar is, zjn geïdentiiceerd.
Het doet wel wat komisch aan: een
hele rj ruggen met zwarte jasjes,
waarvan feilloos van links naar
rechts wordt aangegeven wie de
dragers van deze jasjes waren.
De vraag is of deze bronnenpublicatie
iets toevoegt aan de acta en
de studies van bjvoorbeeld ds. Golverdingen
die over de Gereformeerde
Gemeenten verschenen zjn. Als
je ook in aanmerking neemt dat
alle verslagen ontleend zjn aan
Digibron en dus in principe al voor
iedereen beschikbaar waren, is het
antwoord niet positief.
De samensteller omschrjft zjn
intentie echter niet in termen
van bruikbaarheid of inzicht in
kerkhistorische ontwikkelingen.
Zjn doel is bereikt als de lezer
ervan overtuigd is dat de Heere,
ondanks alle menseljke tekorten,
de gemeenten heeft onderhouden
en geleid. Het boek heeft vanuit
die invalshoek betekenis voor liefhebbers
van de geschiedenis van
de Gereformeerde Gemeenten.