De stem van mijn Liefste

Aan dit deel gaat een inleiding vooraf van de hand van collega Kloosterman die deze uitgaven verzorgt. Hij geeft een summier overzicht van Rutherfords leven en wijst op enkele thema’s die in de brieven voorkomen. Bovendien is het oorspronkelijke voorwoord van Robert MacWard uit de eerste uitgave van de brieven in 1664 opgenomen. Hij schrijft dat Rutherford ze niet tijdens zijn leven heeft gepubliceerd omdat ze niet voor algemeen gebruik bedoeld waren. Bovendien vreesde hij dat iemand ‘te hoog van hem zou denken vanwege de uitnemendheid van de zielsverkwikkende ervaringen die hij had’. Hij was dus bang dat hij teveel op de voorgrond zou komen te staan, wat ten koste zou gaan van de eer die aan God alleen toekomt. Dat tekent de ware theoloog! Dat ze toch werden uitgegeven had als reden, aldus MacWard, dat ze buitengewoon nuttig zouden zijn voor die tijd, meer dan waarschijnlijk het geval zou zijn geweest in welke andere periode ook. Het behoeft geen betoog dat ze ook voor onze tijd uiterst nuttig zijn! Dit deel bevat, in chronologische volgorde, 180 brieven uit de jaren 1627 tot 1637. Rutherford leefde en werkte tijdens het turbulente bewind van Karel I, die de kerk bisschoppen wilde opdringen. In 1634 was een nieuwe prelaat benoemd in het gebied waar ook Anwoth onder viel, de plaats waar Rutherford predikant was. Die probeerde heel het kerkelijk leven te onderwerpen aan de bisschoppelijke ceremoniën. Rutherford schrijft in een brief (18 januari 1636) dat hij verwachtte dat deze onverdraagzame man zou bekijken of hij in Anwoth mocht blijven. ‘Ik hang aan een draad, maar die is …. door Christus gesponnen’. Het ging inderdaad mis na de publicatie van een door Rutherford geschreven boek, gekant tegen het arminiaans gevoelen. Het was in Amsterdam uitgegeven en kreeg binnen een jaar een tweede druk. Eén van degenen die hierin werd aangevallen was de rech¬terhand van de koning, aartsbisschop Laud. Het kwam tot een proces in juli 1636 in Edinburg en Rutherford werd ver-oordeeld. Hij mocht nergens in Schotland preken en werd verbannen naar de stad Aberdeen. Rutherford was ervan overtuigd dat hij moest lijden voor de waarheid van Chris¬tus. Een dag na de uitspraak in genoemd proces schrijft hij: ‘De eer waarom ik de afgelopen 16 jaar gebeden heb, met onderworpenheid aan de wil van mijn Heere, heeft mijn vriendelijke Heere mij nu verleend, nl. om te lijden voor mijn koninklijke en vorstelijke koning Jezus’.
Daarmee is de toon gezet voor veel van deze brieven, waarvan de meeste afkomstig zijn uit zijn ballingsoord. Ze bevatten naar de woorden van MacWard in zijn inleiding een verslag van de vele zoete uren en aangename alleenspraken die Rutherford had met God in de smeltkroes van zijn verdrukking en lijden. We zien Rutherford in het hart. Maar hij is dan ook in staat anderen uitnemend te vertroosten. Van tegenspoed en kruisdragen is het leven van een christen immers vol. Wie de Heere liefheeft, zal zijn geboden bewaren en de hals blijmoedig en gewillig onder het juk van Christus leggen. Gods kinderen zijn kruisdragers. Daarom moeten ze de zeilen van het schip repareren terwijl het mooi weer is. Deze dingen schrijft hij, maar nooit zonder hoop en verwachting: ‘Al bestaat alles wat u hebt uit kruisen en moeiten, teleurstellingen en een heengaan van de Heere, Die u ten huwelijk vraagt, heb goede moed!’ De eenheid en gemeenschap met Christus was voor hem het centrale. Terecht.
Hoezeer het persoonlijke ook alle aandacht krijgt, het gaat niet buiten zijn zorg voor de kerk om! In verschillende brieven geeft Rutherford uiting van de zijns inziens desolate situatie van de kerk. Die is naar zijn oordeel vervallen, her en der heeft ze grijze haren en ze merkt het niet. Hij verwacht een vurige beproeving. Hij is bedroefd over de kerkelijke toestand, zoals die zich aan hem voordoet. De kerk heeft zijns inziens niet zoveel vrienden en er zijn maar weinigen die een goed woord voor haar spreken. Hij weet dat zij het schip is, waarin we naar Kanaän zeilen. Het was Rutherford tot een uitnemende troost dat de Hoeder van de wijngaard zou waken over zijn belegerde stad. Dat nam – en neemt – niet weg dat hij telkens opwekt om zonder ophouden te bidden voor Gods Sion en te worstelen voor het leven van een stervende, ademloze kerk. Dit gaat gepaard met de aansporing tot degenen aan wie hij schrijft tot verootmoediging: over zichzelf en over het afvallige Schotland en te pleiten voor de Naam en de zaak van Christus. Vul hier in de plaats van Schotland maar Nederland in! Dat deze brieven veel zegen hebben verspreid staat wel vast. We stemmen van harte toe wat collega Kloosterman schrijft in het woord vooraf: deze brieven willen in stille afzondering gelezen en bemediteerd worden. Er brandt in deze regels veel ijver voor de belangen van Christus, veel liefde tot God en de zaligheid van mensen, aldus MacWard. Terecht. Een aanbeveling van deze brieven lijkt mij overbodig omdat deze goede wijn geen krans behoeft. We onderschrijven met nadruk de woorden van MacWard dat het beslist de plicht van Gods volk is om Hem veel lastig te vallen in het gebed dat Hij ons opnieuw zulke vaandeldragers zal geven.
We hebben het in deze tijd niet zo begrepen op de uitdrukking: met een boekje in een hoekje. We zijn heel erg druk, mailen, twitteren en appen wat af en nemen nauwelijks of niet de moeite om stil te zijn en de dingen aangaande de Heere en Zijn dienst te overwegen. Daarom: neem en lees! U zult er goed mee zijn. Het zal ook het gebed voor de kerk in dit land vermenigvuldigen.