Het cruciale onderscheid

De titel geeft meteen aan wat de schrijver duidelijk wil maken: er is een cruciaal verschil tussen moslims en christenen. De ondertitel zet er nog een streep onder: ”Waarom de islam niets met het kruis van Christus te maken heeft”.
De islam geeft een onjuist Godsbeeld en misleidt daardoor (blz. 209). Dit boek is geschreven vanuit de gedrevenheid om de ander het Evangelie te brengen. Daarmee staat het boek haaks op de inclusieve tijdgeest. De auteur is zich hiervan bewust en wijst  welbewust op de verschillen tussen de beide religies. Want het gesprek tussen de religies is gediend met waarheid. Ook wil de schrijver bij christenen een naïeve blik op de islam voorkomen.
Het zou een vergissing zijn nu te denken dat de schrijver beide religies wil isoleren van elkaar. Op de laatste pagina’s wordt verschil gemaakt tussen kritiek op het handelen van moslims en kritiek op de religie van moslims. Schut pleit voor een goed onderscheiden van deze twee. De boodschap van het boek is een pleidooi voor „een voorzichtige dialoog”, vanuit respect voor elkaar ruimte creëren voor een luisterhouding. Dat kan! De schrijver is getuige geweest van vele diepe vriendschappen tussen moslims en christenen. Toch verloopt de relatie tussen moslims en christenen niet soepel, de doorvertaling van de Koran op het politieke vlak werkt niet mee om goede verhoudingen tot stand te brengen. Vervolging van christenen, de dhimmistatus (voor andersdenkenden onder islamitisch bestuur) en de groei van de conservatieve islam scheppen een ongunstig klimaat voor onderling respect en zorgen ook voor een negatieve beeldvorming van de islam in het Westen. Ter voorkoming van die negatieve beeldvorming pleit Schut voor een duidelijk onderscheid tussen het gedrag van moslims en de islam als godsdienst, voor een onderscheid tussen de geleefde en de normatieve islam. Hij zoekt daarmee waardering voor de mens als mens samen te laten gaan met afkeer van verkeerde ideeën. 

De waarde van het boek is voor mij tweeledig. Eén: de geleefde islam komt voor het voetlicht, dat geeft ons hier in het Westen talrijke voorbeelden van de werkelijke gang van zaken. Het tekent de schrijver dat hij ondanks alle ontmoedigende voorbeelden een bemoedigende boodschap wil doorgeven van respect voor de ander. Twee: Schut is heel goed thuis in de Koran. Hij weet talloze gedeelten uit de Koran te linken aan óf de praktijk óf de discussie rondom de islam. Dat helpt grip te krijgen op de inhoud van de Koran. Deze combinatie maakt het boek tot een waardevolle bijdrage in de discussie. 
Toch zijn er ook kanttekeningen te plaatsen. Ik noem er twee. Door de insteek vanuit de praktijk ontbreekt een meer theoretische doordenking van de verhouding tussen jodendom, islam en christendom. Welbewust plaatst Schut het jodendom buitenspel, zoomt in op de verschillen tussen christendom en islam en wijst (terecht!) op het grote verschil in belijdenis omtrent Christus. Maar er zijn onmiskenbaar ook overeenkomsten in Godsbeeld tussen de drie religies. Het is verstandig, juist ook met het oog op de dialoog, om ook daar aandacht aan te geven en die overeenkomsten in relatie te plaatsen met de verschillen. Daarnaast lijkt het alsof er twee soorten mensen zijn, christenen en moslims. Moslimlanden kennen nog een derde categorie, de zogenoemde Jezus-moslims:
moslims die christen zijn of christenen die moslim blijven. Voor het onderlinge gesprek kan het van waarde zijn ook deze groep een stem te geven. Die hoor ik niet in het boek. Dat laat onverlet dat de vele praktijkvoorbeelden ons een goede blik geven op de stand van zaken. Het is alsof we meereizen met de schrijver en al lezend een diepere blik in de huidige islamitische wereld krijgen.