In goede en kwade dagen

De genoemde serie biedt levensbeschrijvingen van personen die om hun geloof zijn vervolgd. René Heij, die als directeur aan De Banier is verbonden, schreef over Jane Haining onder de titel In Goede en kwade dagen. Hoe Jane Haining met haar kinderen meeging naar Auschwitz. Haar liefde tot de Heere Jezus Christus was onlosmakelijk verbonden met liefde tot het Joodse volk. Daarom lieten de Duitsers haar ook hetzelfde lot als de Joden ondergaan. 

Jane Haining (1897-1944) groeide op in de United Free Church die zich in 1929 met de Church of Scotland verenigde. In de negentiende eeuw was de Church of Scotland en na de zogenaamde Disruption, de Free Church actief onder de Joodse gemeenschap in Boedapest om daar het Evangelie te verspreiden, Aan dit werk is de naam van de bekende Schotse theoloog John Duncan verbonden. Dit leidde onder andere tot de oprichting van een meisjesschool. De meeste meisjes die deze school bezochten waren Joods.

Jane Haining was zeer begaafd. Zij was taalgevoelig en ook buitengewoon muzikaal. In 1932 werd de toen 35-jarige Jane Haining aangesteld als directrice van de Schotse Zendingsschool in Boedapest. Heel nadrukkelijk wist zij zich tot deze taak geroepen. Slechts tweemaal keerde zij voor vakantie terug naar Schotland, en wel in 1935 en 1939.

Tijdens deze tweede verlofperiode brak de Tweede Wereldoorlog uit en besloot Jane zo gauw mogelijk terug te keren naar Boedapest. Het jaar erop werd op de zendingswerkers in Boedapest een dringend beroep gedaan terug te keren naar Schotland. Haar collega's gaven aan deze oproep gehoor maar Jane bleef.

In maart 1944 vielen de nazi's Hongarije binnen, omdat de Hongaarse regering met de zogenaamde asmogendheden had gebroken. Er werd een marionettenregering gevormd. Voor de Joodse gemeenschap braken heel donkere tijden aan. Terwijl volstrekt duidelijk was dat Duitsland de oorlog zou gaan verliezen, werd alles in het werk gezet om ook de omvangrijke Joodse gemeenschap van Hongarije te elimineren. Auschwitz zou op volle toeren gaan draaien.

Jane's liefde voor het Joodse volk was zonneklaar. Zij kwam in de problemen nadat zij een kokkin had ontslagen op bevel van de Duitsers. De reden was dat een ariër niet voor Joden mocht werken. De kokkin kreeg van Jane nog een ruime financiële vergoeding. Haar zoon vond echter dat hij de kamer van zijn moeder in de school nu kon betrekken.

Jane had weinig inzicht in de politieke situatie. Politiek interesseerde haar niet en dat de nazi's in staat waren tot ongekende wreedheden en die ook metterdaad in praktijk brachten, kon zij zich simpelweg niet voorstellen. Zij ging niet in op de eis van de zoon van de kokkin, maar ontzegde hem de toegang tot de school. De zoon ging direct naar de Gestapo om Jane aan te klagen.

Al spoedig werd zij beschuldigd van spionage en gearresteerd. Ze werd naar een kamp voor politieke gevangenen getransporteerd. Toen zij vanuit dit kamp op transport werd gesteld meenden medegevangenen dat zij naar Oostenrijk en omdat zij een Brits paspoort had, naar een kamp voor krijgsgevangenen zou worden overgebracht. In werkelijkheid werd zij met een aantal Joden in een veewagon naar Auschwitz vervoerd.

De kaart die zij op 15 juli 1944, twee dagen voordat zij vergast werd, vanuit Auschwitz verstuurde, was haar laatste levensteken. Jane Haining betaalde voor haar liefde tot het Joodse volk de hoogst denkbare prijs. Ze heeft dit gedaan, zo mogen we uit haar leven weten, in de wetenschap dat voor haar vrijspraak voor Gods troon een veel grotere prijs was betaald, en wel door Jezus Christus, de Messias van Israêël en Verlosser van de wereld. Zij is een van de drie Schotten van wie de namen staan ingegraveerd in de herdenkingsmuur van Yad Vashem in Jeruzalem, waarop de namen voorkomen van de zogenaamde rechtvaardigen onder de volkeren.

Zeer hartelijk ter lezing aanbevolen, zeker in deze tijd waarin antisemitisme werkelijk weer ongekende vormen aanneemt.